Ô nhiễm khí là nguyên nhân chính gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người ở các nước đang phát triển và phát triển.

Ô nhiễm không khí bên ngoài ở cả khu vực thành phố và nông thôn.

Phơi nhiễm bụi PM10, gây bệnh tim mạch, hô hấp và ung thư.

khong-khi-o-nhiem-anh-huong-den-tat-moi-thu-trong-trai-dat
Quá trình đô thị hóa gây ô nhiễm nguồn không khí

Tác hại tới sức khỏe con người

  • Không khí ô nhiễm, không bao gồm một chất duy nhất, mà bao gồm nhiều chất ô nhiễm khí ô nhiễm
  • Các chất ô nhiễm không khí ở đô thị thường bao gồm: bụi, ozon, CO, VOCs, NO2
  • Các nghiên cứu ô nhiễm không khí với sức khỏe con người
  • Không khí ô nhiễm hoặc hỗn hợp các khí ô nhiễm trong thực tế
bui-nano-dang-anh-huong-den-cac-thanh-pho
Các hỗn hợp khí gây hiệu ứng nhà kính

Các hỗn hợp khí ô nhiễm

Bụi

  • Ô nhiễm bụi được coi là vấn đề lớn nhất của ô nhiễm không khí, chủ yếu do sự ảnh hưởng đến sức khỏe của bụi
  • Mức nồng độ của bụi hiện nay tại hầu hết các khu vực trên thế giới kể cả các quốc gia phát triển có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe
  • Đã có nhiều bằng chứng cho thấy sự phơi nhiễm bụi có ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe của con người

Ảnh hưởng của bụi đến sức khỏe

  • Những tác động của bụi lên sức khỏe thì khá rộng, chủ yếu tập trung ở hệ hô hấp và tim mạch
  • Tất cả mọi người đều chịu ảnh hưởng của bụi nhưng mức độ ảnh hưởng thì phụ thuộc vào sức khỏe và tuổi tác.
  • Ảnh hưởng của bụi lên sức khỏe về cơ bản phụ thuộc vào kích thước của bụi và thành phần, hàm lượng các chất thành phần trong bụi.
  • Ví dụ như khi bụi có chứa chì thì sẽ có khả năng ảnh hưởng lên hệ thần kinh do tác động của chì.

Kích thước hạt, thành phần của bụi

  • Là một yếu tố quan trọng quyết định ảnh hưởng của bụi lên sức khỏe.
  • Bụi có đường kính (PM10): có khả năng xâm nhập vào hệ hô hấp của con người
  • Bụi có đường kính nhỏ hơn (PM2,5): có có khả năng di chuyển vào phổi

Ngày nay người ta cũng quan tâm nhiều hơn đến bụi nano

  • Là những hạt bụi có đường kính tương đương nhỏ hơn 100 nm do những bụi này có khả năng xuyên qua lớp vỏ tế bào
  • Gây ra những tác động lớn lên sức khỏe.
  • Tại Hà Nội, các nghiên cứu cho thấy nồng độ bụi PM10 và PM2,5 cao vào mùa đông (mùa khô)

O3

  • Nghiên cứu cho thấy, khi nồng độ O3 tại không khí bên ngoài > 240 μg/m những tác động lớn đến sức khỏe có thể xảy ra.
  • Nồng độ này có thể khiến cho cả người lớn khỏe mạnh và người bị hen có thể bị suy giảm chức năng của phổi và viêm đường hô hấp trên.
  • Nghiên cứu thực tế đã chứng minh khi nồng độ O3 cao sẽ dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ tử vong của trẻ em.
  • Nồng độ O3 trung bình theo tháng tại trạm Láng Hà Nội từ năm 2002-2010 là < 30 ppb2

NOx

  • NOx bao gồm: NO và NO2.
  • Trong đó, NO2 là khí được quan tâm quản lý do khí NO trong khí quyển sẽ nhanh chóng chuyển hóa thành NO2.
  • Các nghiên cứu về phơi nhiễm ngắn hạn cho thấy nồng độ NO2 > 200 μg/m3 sẽ gây ra những ảnh hưởng xấu lên hệ hô hấp.
  • Sự phơi nhiễm trong vòng 1 h với nồng độ NO2 >500 μg/m3 gây ảnh hưởng cấp tính đến sức khỏe.
  • Mặc dù ngưỡng phơi nhiễm NO2 thấp nhất có tác động trực tiếp lên chức năng của phổi của những người bị hen là 560 μg/m3
  • Phơi nhiễm NO2 với nồng độ >200 μg/m3 đã cho thấy những phản ứng của phổi trong nhóm những người bị hen.
  • NO2 là chất khí có biến thiên nồng độ cao cả về không gian và thời gian.

Kết khảo sát nồng độ NO2 trung bình các tháng từ năm 2002 đến năm 2008 tại

  • Trạm Láng, Hà Nội cho thấy nồng độ NO2 trung bình tháng cực đại là vào tháng 9 năm 2007 > 30 ppb3

SO2

  • Tác động lên sức khỏe của khí SO2 đã được nghiên cứu nhiều và có nhiều bằng chứng thuyết phục.
  • SO2 là tác nhân gây ra hơn 4000 cái chết trong thảm họa ô nhiễm không khí “sương mù gây chết người” ở Luân Đôn, 1952.
  • SO2 có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp và các chức năng của phổi, gây kích ứng mắt. bệnh tim.
  • Cần kiểm soát nồng độ SO2 thì sẽ có được tác động tốt lên sức khỏe con người.

CO

  • CO có ái lực mạnh với hồng cầu (hemoglobin) trong máu tạo ra cacboxyl hemoglobin (COHb).
  • Ái lực này của CO lớn hơn 200 lần ái lực của O2 với hồng cầu làm giảm khả năng vận chuyển O2 của máu.
  • Khi nồng độ CO trong không khí bên ngoài và thời gian tiếp xúc với hàm lượng CO tăng dần sẽ dẫn đến hàm lượng COHb tăng dần.
  • Ban đầu khi COHb tăng đến 2-5 % thì hệ thống thần kinh trung ương bắt đầu bị ảnh hưởng.
  • Khi COHb tăng đến 10-20 % thì chức năng hoạt động của các cơ quan khác nhau trong cơ thể bị tổn thương.
  • Nếu hàm lượng COHb tăng đến  60 % tương ứng với hàm lượng CO trong không khí bên ngoài là là 1000 ppm thì tính mạng bị nguy hiểm và có thể dẫn đến tử vong.
o-nhiem-nguon-khong-khi
Ảnh hưởng đến: Sức khỏe, động vật, thực vât, các công trình

Tác hại đối với kinh tế- môi trường

Tất cả những tác hại này đều ảnh hưởng đến khía cạnh kinh tế.

  1. Bên cạnh các tác động lên sức khỏe.
  2. Một tác hại lớn của ô nhiễm không khí là tác hại lên động vật, thực vật.
  3. Các vật liệu công trình công cộng và cả tính thẩm mỹ.

Cơ chế tác động của ô nhiễm không khí lên động vật

  • Cũng tương tự như ở người, mặc dù liều lượng và mức độ ảnh hưởng khác nhau tùy theo từng trường hợp
  • Cùng một chất ô nhiễm với nồng độ như nhau, có loài thì bị ảnh hưởng nặng nhưng có loại thì lại chịu đựng và phát triển tốt
  • Làm giảm khả năng sinh trưởng và phát triển của động vật

Sự tác động của ô nhiễm không khí lên thực vật

  • Tác động lên 3 quá trình sinh hóa chủ yếu của cây là: Quang hợp, hô hấp và thoát hơi nước.
  • SO2 là chất ô nhiễm không khí gây nhiều tác hại lên thực vật tại nhiều
  • Khí SO2 thâm nhập vào các mô của cây, kết hợp với nước để tạo thành axit sufuro gây tổn thương màng tế bào và làm suy giảm khả năng quang hợp.
  • Cây sẽ có biểu hiện chậm lớn, vàng úa là rồi chết.
  • Làm suy sụp các mô của lá từng vùng (đốm lá, xạm lá) hoặc toàn bộ
  • Phá vỡ các phản ứng xảy ra bên trong tế bào.
  • Bên cạnh đó bụi sa lắng lên bề mặt lá làm suy giảm khả năng quang hợp, trao đổi khí và thoát hơi nước của lá.
  • Bụi trong khí quyển suy giảm lượng bức xạ mặt trời xuống tới thảm thực vật làm suy giảm khả năng quang hợp của thực vật.

Gây ảnh hưởng đến các vật liệu, công trình công cộng

  •  Gây ăn mòn trong trường hợp mưa axit.
  • Ô nhiễm không khí cũng có thể gây suy giảm tầm nhìn hoặc gây khói mù quang hóa có mầu nâu. 
thanh-phan-trong-bụi-anh-huong-den-benh-phoi-ho-hap
Bụi tạo ra hiệu ứng toàn cầu – Gây ảnh hưởng đến chúng ta

Gây ra những vấn đề môi trường toàn cầu

  • Bên cạnh những tác động đã được liệt kê ở trên,
  • Ô nhiễm không khí còn gây ra những vấn đề toàn cầu.
  • Những vấn đề này bao gồm:
    1. Sự suy giảm tầng Ozone.
    2. Sự ấm lên của khí quyển.
    3. Lắng đọng axit.
    4. Các chất khí có độc tính cao như PAHs, PCBs, dioxin và furan v.v…

 

Bài viết liên quan: